Wajda Andrzej (ur. 1926), polski reżyser, scenarzysta, scenograf filmowy, teatralny i telewizyjny. Jest jednym z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich reżyserów. Ukończył malarstwo na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie (1949) i reżyserię PWSF w Łodzi (1953).
W kinie debiutował filmem Pokolenie wg Bogdana Czeszki 1955, w teatrze sztuką Kapelusz pełen deszczu - M. Gazzo 1959 (Teatr Wybrzeże). Jako reżyser reprezentuje kino autorskie, kreacyjne, moralne i polityczne; w różnorodnej twórczości filmowej, inspiracją do powstania, w większości autorskich scenariuszy, jest malarstwo i literatura, narrację filmową przenika poetycka metafora i ekspresja stylistyczna; emocjonalne widzenie historii łączy z wartościami uniwersalnymi (miłość, nienawiść, śmierć), ale nawiązuje i adresuje je do widza współczesnego; jest nowatorem w dziedzinie języka film.; zawsze, w filmie i teatrze, na pierwszy plan wysuwa aktora, podporządkowując mu wszystkie inne elementy dzieła; odkrył wiele indywidualności aktorskich (Zbyszek Cybulski, Krystyna Janda, Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn).
Jako współtwórca > polskiej szkoły filmowej, podejmuje obrachunek z okresem okupacji hitlerowskiej, łącząc go z polskim romantyzmem (problemy heroizmu i wyborów moralnych), m.in. w filmach: Kanał wg J. S. Stawińskiego 1957 (Srebrna Palma w Cannes), Popiół i diament wg Jerzego Andrzejewskiego 1958 (nagrody w Wenecji, Vancouver, Berlinie), Lotna wg W. Żukrowskiego 1959, Samson wg K. Brandysa 1961 (współreż. B. Sass) i w późniejszych filmach: Krajobraz po bitwie wg T. Borowskiego 1970 (nagrody w Mediolanie i Colombo), Korczak 1990. Po wydarzenia Grudnia’70 staje się rzecznikiem obrachunku z okresem socjalizmu w Polsce realizując m.in. Człowieka z marmuru wg A. Ścibora-Rylskiego 1977 (nagrody w Cannes, Belgradzie, Cartagenie), Bez znieczulenia 1978 (nagrody w Gdańsku i Cannes), Człowiek z żelaza 1981 (Złota Palma w Cannes, nagrody w Londynie). Współczesną problematykę obyczajową odnajdujemy także w film.: Niewinni czarodzieje 1960, Wszystko na sprzedaż 1968, Polowanie na muchy 1969, Panna Nikt wg T. Tryzny 1996. W. dokonuje licznych ekranizacji epiki i dramaturgii, jak: Popioły wg S. Żeromskiego 1965, Brzezina 1970 (nagrody w Mediolanie i Moskwie) oraz Panny z Wilka wg J. Iwaszkiewicza 1979 (nagroda w Gdańsku), Wesele wg S. Wyspiańskiego 1972 (nagrody w San Sebastian), Ziemia obiecana wg W. Reymonta 1974 (nagrody w Moskwie, Gdańsku, Chicago), Kronika wypadków miłosnych wg T. Konwickiego 1986, Piłat i inni wg M.A. Bułhakowa 1971, Danton wg S. Przybyszewskiej 1982 (Prix Delluc, Cezar), Pan Tadeusz wg A. Mickiewicza 1999, Zemsta wg A. Fredry 2002. Wiele znaczących spektakli teatr.
Wajda przeniósł na ekran telewizyjny, np.: Noc listopadowa Stanisława Wyspiańskiego 1978, Z biegiem lat, z biegiem dni serial wg scenariusza J. Olczak-Ronikier 1980, Zbrodnia i kara wg F.M. Dostojewskiego, Hamlet IV wg W. Szekspira 1989 a także spektakl Tadeusza Kantora Umarła klasa 1977.
Twórczość teatralna jest równie bogata w wybitne inscenizacje. Wajda związany jest głównie ze Starym Teatrem w Krakowie, w którym zrealizował m.in. spektakle: Wesele Stanisława Wyspiańskiego 1963, Biesy Fiodora M. Dostojewskiego 1971, Emigranci Sławomira Mrożka 1976, Zbrodnia i kara wg Fiodora M. Dostojewskiego 1984, Hamlet IV wg Wiliama Shakespeare’a 1989. Współpracował z innymi teatrami w kraju i za granicą, m.in.: Rozmowy z katem wg K. Moczarskiego 1978 (warszawski Teatr Powszechny), Jak brat bratu D. Rabe’a 1972 (moskiewski teatr Sowriemiennik), Biesy F.M. Dostojewskiego 1974 (USA), Białe małżeństwo T. Różewicza 1977 (Nanterre Francja).
Pełnił szereg funkcji społecznych i politycznych, m.in. był prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich (1978-1983), senatorem Rzeczypospolitej Polskiej (1989-1991); członek Europejskiej Akademii Filmowej, członek Grona Nieśmiertelnych francuskiej Akademii Sztuk Pięknych (1997), członkiem Unii Teatrów Europy (UTE).
Otrzymał w honorową nagrodę Srebrnego Niedźwiedzia (Berlin,1996), uhonorowany Złotym Lwem za całokształt twórczości Wenecja, 1998), przyznano mu Oscara za całokształt twórczości (2000, USA); jest odznaczony francuską Legią Honorową (1982) i komandorię Legii Honorowej Republiki Francuskiej (2001); otrzymał japoński Order Wschodzącego Słońca (1995).
Z inicjatywy Wajdy powstało w Krakowie Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha (1994).