O sztukach wszelakich - koncert
Koncert, forma muzyczna, której istotą jest muzyczny dialog prowadzony w utworze pomiędzy poszczególnymi elementami wykonawczymi.
Koncert, forma muzyczna, której istotą jest muzyczny dialog prowadzony w utworze pomiędzy poszczególnymi elementami wykonawczymi, zestawionymi na zasadzie kontrastu (kontrast ten dotyczy przeważnie obsady wykonawczej, czynnika wirtuozowskiego, barwy dźwięku oraz wyrazowego znaczenia danej partii w utworze). Nazwa „koncert” odnosi się najczęściej do kompozycji przeznaczonej na instrument solowy i orkiestrę (tzw. koncert solowy, otrzymujący nazwę od instrumentu solowego – np. koncert fortepianowy, koncert skrzypcowy itp.), można jednak również w literaturze muzycznej spotkać koncerty na kilka instrumentów oraz orkiestrę (np. Koncert na dwa fortepiany Es-dur KV 365 Wolfganga Amadeusza Mozarta, Koncert na fortepian, skrzypce i wiolonczelę C-dur op. 56 Ludwiga van Beethovena, zwany koncertem „potrójnym”). Odmiana koncertu była również barokowa forma concerto grosso, oparta na muzycznym dialogu grupy kilku instrumentów solowych (tzw. concertino) i orkiestry, złożonej z instrumentów smyczkowych i klawesynu (tzw. tutti), spotykana m.in. w twórczości Jana Sebastiana Bacha (Koncerty brandenburskie). Budowa koncertu jest najczęściej trzyczęściowa – odnosi się do konstrukcji cyklu sonatowego (→ sonatowy cykl) bez menueta. W większości koncertów epoki klasycyzmu, także w niektórych koncertach późniejszych (np. w Koncercie fortepianowym a-moll Edvarda Griega), pod koniec I oraz pod koniec III części znajduje się tzw. kadencja – wirtuozowski fragment wykonywany przez instrument solowy bez udziału orkiestry). W historii muzyki forma koncertu najliczniej reprezentowana jest przez koncert fortepianowy, w którym, na przestrzeni lat, zaobserwować można było różne podejście kompozytorów do kwestii relacji pomiędzy partią fortepianu a partią orkiestrową (np. zdecydowanie pierwszoplanowa rola instrumentu solowego w koncertach fortepianowych Fryderyka Chopina, natomiast symfoniczne ujęcie koncertów fortepianowych Johannesa Brahmsa). Od momentu ukształtowania się tradycyjnej formy koncertu, wciąż należy ona do najchętniej wykorzystywanych przez kompozytorów.
« powrót
