O sztukach wszelakich - chór

chór, zespół osób wypowiadających się grupowo w śpiewie albo mowie przy akompaniamencie muzyki.

chór [łac. chorus ‘zespół śpiewaków albo tancerzy’ < gr. chorós ‘taniec rytualny ze śpiewem’], zespół osób wypowiadających się grupowo w śpiewie albo mowie przy akompaniamencie muzyki albo bez. Europejska tradycja wywodzi chór ze starożytnej Grecji, gdzie uczestnicy śpiewali i tańczyli w obrzędach ku czci bogów; 1. teatr. przekształcenia chówrów wiązały się z > Dionizjami, uroczystościami ku czci Dionizosa i przekształcaniem się liryki chóralnej (>dytyramb) w formę dramatu, > tragedię i > komedię wypełniając różne zadania.

Chór był pierwszym zbiorowym 50.-cio osobowym aktorem; ok. 600 l. p.n.e. Arion wprowadził kierującego tańcem i śpiewem koryfeusza; kiedy prezentacje uzyskały kształt klasycznej tragedii z występującymi aktorami, chór otrzymywał kolejne zadania: pierwszą pieśń (parodos) wykonywał po prologu aktorów, przy wejściu na orchestrę, pomiędzy epejsodiami były jego stasimony; Ajschylos podzielił chór na cztery 12. osobowe grupy, które uczestniczyły w akcji; Sofokles zwiększył grupy do 15 chórzystów i był on (a zwłaszcza jego koryfeusz) sędzią i komentatorem wydarzeń, u Eurypidesa wnosił komentarz liryczny; na zakończenie opuszczał scenę (exodos). W komedii chór wykonywał m.in. kommos (pieśni śpiewane przemiennie z aktorem) a także parabasis (pieśni w formie >adresu do publiczności, nie mające związku z akcją); Arystofanes rozpoczął a Menander zakończył proces likwidacji chóru w komedii. W późniejszych dziejach dramatu jego rola została stopniowo ograniczana.

W obrzędach plemion przedchrześcijańskiej Europy chór też był obecny i jego rola była znaczna. W chrześcijańskich obrzędach religijnych chór stanowią wszyscy wierni z księdzem, jako koryfeuszem; modły intonowane przez księży lub aktorów obecne są m.in. w dramatach liturgicznych, misteriach, pastorałkach, barokowych kalwariach. W teatrze wieków późniejszych funkcja chóru  została okrojona, a w gatunkach realistycznych wyeliminowana.

Współcześnie chór pojawia się w stylizacjach, nawiązujących do tragedii antycznej lub dramatu religijnego, pełniąc różne funkcje: stylizacyjną i moralizatorską w Odprawie posłów greckich J. Kochanowskiego; dramaturgiczną i nastrojową w dramatach romantycznych Dziadach A. Mickiewicza, Kordianie J. Słowackiego; nastrojowo-liryczną u T.S. Eliota(Mord w katedrze), E. Brylla(Po górach, po chmurach), parodystyczną w Kartotece T. Różewicza, Kabarecie Kici Koci M. Białoszewskiego. Chór tworzą aktorzy estradowi wykonując piosenki poetyckie i kabaretowe; do wykonań chóralnych można zaliczyć piosenki śpiewane przez zespoły muzyczne, towarzyszące piosenkarzom chórki i okazjonalnie tworzone chóry piosenkarzy-solistów.

« powrót
facebook